National Seminar on 350th Martyrdom Day of Sri Guru Tegh Bahadur Ji at Desh Bhagat University

Published on: 30 Nov 2025 at 09:25 AM

Published by: Gill Bikram

Mandi Gobindgarh, 29 November: In the on-going programmes being organized by the Punjab Government regarding the 350th Martyrdom Day of Sri Guru Tegh Bahadur Ji, a One-Day National Seminar was organized at Desh Bhagat University, Mandi Gobindgarh, under the dynamic leadership of Dr. Zora Singh, Chancellor and Dr. Tejinder Kaur, Pro-Chancellor.
Prof. H. K. Sidhu, Director, Faculty of Agriculture, welcomed the distinguished scholars, academicians, and resource persons. Dr. Ram Singh Gurna, Head, Department of History, Desh Bhagat University, introduced and elaborated upon the central themes of the seminar.
In his inaugural address, Chancellor Dr. Zora Singh said that the martyrdom of Guru Tegh Bahadur Ji is remembered worldwide and is an important part of the national programmes on remembrance organized by both the Central and State Governments. He said that this seminar was arranged by the University to offer solemn tribute to Guru Tegh Bahadur Ji and to the three venerated Sikhs—Bhai Dyal Ji, Bhai Mati Das Ji and Bhai Sati Das Ji who gave up their lives for the cause of saving the freedom of religion.
Delivering the keynote address, Prof. Kapil Kumar, eminent historian and Fellow at the Prime Minister’s Museum and Library, New Delhi, redefined the understanding of nationalism in modern times. He said true nationalism was caring for the land where one is born and brought up. He also warned against the external forces that are trying to create unrest to weaken the national unity.
Addressing the gathering, Dr. Amarjeet Singh, Pro-Vice Chancellor (Academic), mentioned that Guru Tegh Bahadur Ji was the “Chadar of Sarishti”- the Protector of the Universe, and this is the reason for commemorating his martyrdom in more than 142 countries across the world.
Prof. Pritpal Singh, the Vice-Chancellor, Sri Guru Granth Sahib World University, Fatehgarh Sahib, spoke on the tenets of Sikh philosophy. He mentioned that the Sikh Gurus stood for universal brotherhood, peace, and welfare of all irrespective of caste, creed, or region.
The noted socio-political analyst Prof. Harjinder Pal Singh Walia underlined the need to build a narrative of coexistence, tolerance, and respect for one another. He said Guru Tegh Bahadur Ji sacrificed his life for the protection of a faith different from his own-an unparalleled example of interfaith responsibility.
The Chief Guest, Padma Shri Dr. Jagjit Singh Dardi, Senior Journalist spoke about the deep spiritual and philosophical roots of Sikhism. He called the supreme sacrifice of Guru Tegh Bahadur Sahib matchless in world history and shared several episodes of historic importance. He called upon the younger generation to uphold the spirit and teachings of Sikhism. On this occasion, a book titled “Life and Journey with Maps”, authored by Col. Dalbinder Singh Grewal, was also released.
Two parallel Technical Sessions were conducted, one chaired by Prof. Param Bakshish Sidhu, former Registrar, Punjabi University, and the second by Dr. Ajay Gupta, Director Research, Desh Bhagat University. More than 25 scholars presented research papers on various dimensions in the life, philosophy, and legacy of Guru Tegh Bahadur Ji. Lead lectures were delivered by Prof. Gurmit Singh Sidhu, Department of Religious Studies, Punjabi University Patiala and Prof. Hardev Singh, Sri Guru Granth Sahib World University, Fatehgarh Sahib. The Valedictory Session was presided over by Col. Dr. Dalvinder Singh Grewal. Dr. Pooja Gulati, Director, Faculty of Pharmacy welcomed the gathering and Col. Grewal presented a comprehensive summary of the deliberations and scholarly insights shared during the seminar. The proceedings were conducted by Dr. Renu Sharma, Dr. Navninder Grewal and Prof. Dharminder Singh. The formal vote of thanks was proposed by Dr. Surjit Kaur Patheja.

देश भगत यूनिवर्सिटी में श्री गुरु तेग बहादुर जी के 350वें शहीदी दिवस पर राष्ट्रीय सेमिनार आयोजित

मंडी गोबिंदगढ़, 29 नवंबर: श्री गुरु तेग बहादुर जी के 350वें शहीदी दिवस के संबंध में पंजाब सरकार द्वारा आयोजित किए जा रहे कार्यक्रमों के तहत देश भगत यूनिवर्सिटी, मंडी गोबिंदगढ़ में एक दिवसीय राष्ट्रीय सेमिनार का आयोजन चांसलर डॉ. ज़ोरा सिंह और प्रो-चांसलर डॉ. तेजिंदर कौर के नेतृत्व में किया गया।
इस मौके एग्रीकल्चर फैकल्टी की निदेशक प्रो. एच.के. सिद्धू ने प्रतिष्ठित विद्वानों, शिक्षाविदों और संसाधन व्यक्तियों का स्वागत किया और यूनिवर्सिटी के इतिहास विभाग के अध्यक्ष डॉ. राम सिंह गुरना ने सेमिनार के मुख्य विषयों का परिचय दिया और उन पर विस्तार से प्रकाश डाला।
अपने उद्घाटन भाषण में, चांसलर डॉ. ज़ोरा सिंह ने कहा कि गुरु तेग बहादुर जी की शहादत को दुनिया भर में याद किया जाता है और यह केंद्र एवं राज्य सरकारों द्वारा आयोजित राष्ट्रीय कार्यक्रमों का एक महत्वपूर्ण हिस्सा है। उन्होंने कहा कि यूनिवर्सिटी द्वारा यह सेमिनार गुरु तेग बहादुर जी और तीन पूजनीय सिखों – भाई दयाला जी, भाई मती दास जी और भाई सती दास जी, जिन्होंने धर्म की स्वतंत्रता की रक्षा के लिए अपने प्राणों की आहुति दे दी, को श्रद्धांजलि अर्पित करने के लिए आयोजित किया गया है।
मुख्य भाषण देते हुए, प्रख्यात इतिहासकार और प्रधानमंत्री संग्रहालय एवं पुस्तकालय, नई दिल्ली के फेलो, प्रो. कपिल कुमार ने आधुनिक समय में राष्ट्रवाद की समझ को नए सिरे से परिभाषित किया। उन्होंने कहा कि सच्चा राष्ट्रवाद उस धरती की देखभाल करना है जहाँ हम पैदा हुए और पले-बढ़े हैं। उन्होंने उन बाहरी ताकतों के प्रति भी आगाह किया जो राष्ट्रीय एकता को कमजोर करने के लिए अशांति फैलाने की कोशिश कर रही हैं।
सभा को संबोधित करते हुए प्रो-वाइस चांसलर (अकादमिक) डॉ. अमरजीत सिंह ने बताया कि गुरु तेग बहादुर जी हिंद की चादर थे – ब्रह्मांड के रक्षक, और यही कारण है कि दुनिया भर के 142 से अधिक देशों में उनकी शहादत को याद किया जाता है।
श्री गुरु ग्रंथ साहिब विश्व यूनिवर्सिटी, फतेहगढ़ साहिब के कुलपति प्रो. प्रितपाल सिंह ने सिख दर्शन के सिद्धांतों पर बात की। उन्होंने बताया कि सिख गुरु जाति, पंथ या क्षेत्र से ऊपर उठकर सार्वभौमिक भाईचारे, शांति और सभी के कल्याण के पक्षधर थे।
इस दौरान प्रख्यात सामाजिक-राजनीतिक विश्लेषक प्रो. हरजिंदर पाल सिंह वालिया ने सह-अस्तित्व, सहिष्णुता और एक-दूसरे के प्रति सम्मान का भाव जगाने की आवश्यकता पर बल दिया। उन्होंने कहा कि गुरु तेग बहादुर जी ने अपने से भिन्न धर्म की रक्षा के लिए अपने प्राणों की आहुति दी – जो सर्वधर्मीय उत्तरदायित्व का एक अद्वितीय उदाहरण है।
समागम के मुख्य अतिथि, पद्मश्री डॉ. जगजीत सिंह दर्दी, वरिष्ठ पत्रकार, ने सिख धर्म की गहरी आध्यात्मिक और दार्शनिक जड़ों के बारे में बताया। उन्होंने गुरु तेग बहादुर साहिब के सर्वोच्च बलिदान को विश्व इतिहास में अतुलनीय बताया और ऐतिहासिक महत्व के कई प्रसंग साझा किए। उन्होंने युवा पीढ़ी से सिख धर्म की भावना और शिक्षाओं को बनाए रखने का आह्वान किया। इस अवसर पर कर्नल दलबिंदर सिंह ग्रेवाल द्वारा लिखित पुस्तक लाइफ एंड जर्नी विद मैप्स का भी विमोचन किया गया।
इस दौरान दो समानांतर तकनीकी सत्र भी आयोजित किए गए, जिसमें एक की अध्यक्षता पंजाबी यूनिवर्सिटी के पूर्व रजिस्ट्रार प्रो. परम बख्शीश सिद्धू ने की और दूसरे की देश भगत यूनिवर्सिटी के अनुसंधान निदेशक डॉ. अजय गुप्ता ने की। 25 से अधिक विद्वानों ने गुरु तेग बहादुर जी के जीवन, दर्शन और विरासत के विभिन्न आयामों पर शोध पत्र प्रस्तुत किए। मुख्य व्याख्यान धार्मिक अध्ययन विभाग, पंजाबी यूनिवर्सिटी पटियाला प्रो. गुरमीत सिंह सिद्धू और प्रो. हरदेव सिंह, श्री गुरु ग्रंथ साहिब विश्व यूनिवर्सिटी, फतेहगढ़ साहिब ने दिए। समापन सत्र की अध्यक्षता कर्नल डॉ. दलविंदर सिंह ग्रेवाल ने की। कर्नल ग्रेवाल ने सेमिनार के दौरान हुए विचार-विमर्श और विद्वतापूर्ण अंतर्दृष्टि का एक व्यापक सारांश प्रस्तुत किया।
समागम का संचालन डॉ. रेनू शर्मा, डॉ. नवनींदर ग्रेवाल और प्रो. धर्मिंदर सिंह द्वारा किया गया। औपचारिक धन्यवाद प्रस्ताव डॉ. सुरजीत कौर पथेजा द्वारा प्रस्तुत किया गया।

ਦੇਸ਼ ਭਗਤ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਖੇ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦੇ 350ਵੇਂ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਿਵਸ ’ਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੈਮੀਨਾਰ

ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗੜ੍ਹ, 29 ਨਵੰਬਰ: ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦੇ 350ਵੇਂ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਿਵਸ ਸਬੰਧੀ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਤਹਿਤ, ਦੇਸ਼ ਭਗਤ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗੜ੍ਹ ਵਿਖੇ ਚਾਂਸਲਰ ਡਾ. ਜ਼ੋਰਾ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋ-ਚਾਂਸਲਰ ਡਾ. ਤੇਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਇੱਕ ਰੋਜ਼ਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੈਮੀਨਾਰ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ। ।
ਇਸ ਮੌਕੇ ਐਗਰੀਕਲਚਰ ਫੈਕਲਟੀ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ, ਪ੍ਰੋ. ਐੱਚ.ਕੇ. ਸਿੱਧੂ ਨੇ ਉੱਘੇ ਵਿਦਵਾਨਾਂ, ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰੀਆਂ ਅਤੇ ਸਰੋਤ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਹਿਸਟਰੀ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਮੁਖੀ, ਡਾ. ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਗੁਰਨਾ ਨੇ ਸੈਮੀਨਾਰ ਦੇ ਕੇਂਦਰੀ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਕਰਵਾਈ।
ਆਪਣੇ ਉਦਘਾਟਨੀ ਭਾਸ਼ਣ ਵਿੱਚ, ਚਾਂਸਲਰ ਡਾ. ਜ਼ੋਰਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਵਿੱਚ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਕੇਂਦਰ ਅਤੇ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੋਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਯਾਦਗਾਰੀ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਸੈਮੀਨਾਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵੱਲੋਂ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਪੂਜਨੀਕ ਸਿੱਖਾਂ – ਭਾਈ ਦਿਆਲਾ ਜੀ, ਭਾਈ ਮਤੀ ਦਾਸ ਜੀ ਅਤੇ ਭਾਈ ਸਤੀ ਦਾਸ ਜੀ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਭੇਟ ਕਰਨ ਲਈ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਧਰਮ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਆਪਣੀਆਂ ਜਾਨਾਂ ਵਾਰ ਦਿੱਤੀਆਂ।
ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਮੁੱਖ ਭਾਸ਼ਣ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ, ਉੱਘੇ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਅਤੇ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਫੈਲੋ, ਪ੍ਰੋ. ਕਪਿਲ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਆਧੁਨਿਕ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ਦੀ ਸਮਝ ਨੂੰ ਮੁੜ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸੱਚਾ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ਉਸ ਧਰਤੀ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਕੋਈ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵੱਡਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬਾਹਰੀ ਤਾਕਤਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਵੀ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਜੋ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਏਕਤਾ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਨ ਲਈ ਅਸ਼ਾਂਤੀ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਇਕੱਠ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਡਾ. ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਪ੍ਰੋ-ਵਾਈਸ ਚਾਂਸਲਰ (ਅਕਾਦਮਿਕ) ਨੇ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਕਿ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ‘ਹਿੰਦ ਦੀ ਚਾਦਰ’ – ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੇ ਰੱਖਿਅਕ ਸਨ, ਅਤੇ ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਦੇ 142 ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿਸ਼ਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਵਾਈਸ-ਚਾਂਸਲਰ, ਪ੍ਰੋ. ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਿੱਖ ਦਰਸ਼ਨ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ’ਤੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਕਿ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਜਾਤ, ਨਸਲ ਜਾਂ ਖੇਤਰ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਭਾਈਚਾਰੇ, ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਭਲਾਈ ਲਈ ਖੜ੍ਹੇ ਸਨ।
ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਮਾਜਿਕ-ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਕ ਪ੍ਰੋ. ਹਰਜਿੰਦਰ ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਵਾਲੀਆ ਨੇ ਸਹਿ-ਹੋਂਦ, ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਅਤੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਪ੍ਰਤੀ ਸਤਿਕਾਰ ਦੀ ਬਿਰਤਾਂਤ ਉਸਾਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ’ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਤੋਂ ਵੱਖਰੇ ਧਰਮ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਜੋ ਕਿ ਅੰਤਰ-ਧਰਮ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਦੀ ਇੱਕ ਬੇਮਿਸਾਲ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ।
ਸਮਾਗਮ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਵਜੋਂ ਹਾਜਰ ਸੀਨੀਅਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਡਾ. ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਰਦੀ ਨੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀਆਂ ਡੂੰਘੀਆਂ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਅਤੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਜੜ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸਰਵਉੱਚ ਕੁਰਬਾਨੀ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਬੇਮਿਸਾਲ ਦੱਸਿਆ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਹੱਤਵ ਦੇ ਕਈ ਕਿੱਸੇ ਸਾਂਝੇ ਕੀਤੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਕਰਨਲ ਦਲਬਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੀ ਗਈ ‘ਲਾਈਫ ਐਂਡ ਜਰਨੀ ਵਿੱਦ ਮੈਪਸ’ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਵੀ ਰਿਲੀਜ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ।
ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਦੋ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਤਕਨੀਕੀ ਸੈਸ਼ਨ ਵੀ ਕਰਵਾਏ ਗਏ, ਇੱਕ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਸਾਬਕਾ ਰਜਿਸਟਰਾਰ, ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪ੍ਰੋ. ਪਰਮ ਬਖਸ਼ੀਸ਼ ਸਿੱਧੂ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਦੀ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਰਿਸਰਚ, ਦੇਸ਼ ਭਗਤ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਡਾ. ਅਜੇ ਗੁਪਤਾ, ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ। 25 ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦੇ ਜੀਵਨ, ਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਵਿਰਾਸਤ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਹਿਲੂਆਂ ’ਤੇ ਖੋਜ ਪੱਤਰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ। ਮੁੱਖ ਭਾਸ਼ਣ ਧਾਰਮਿਕ ਅਧਿਐਨ ਵਿਭਾਗ, ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ ਪ੍ਰੋ. ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ ਅਤੇ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿਸ਼ਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਪ੍ਰੋ. ਹਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੇ ਗਏ। ਸਮਾਪਤੀ ਸੈਸ਼ਨ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਕਰਨਲ ਡਾ. ਦਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ ਨੇ ਕੀਤੀ। ਕਰਨਲ ਗਰੇਵਾਲ ਨੇ ਸੈਮੀਨਾਰ ਦੌਰਾਨ ਸਾਂਝੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰੇ ਅਤੇ ਵਿਦਵਤਾਪੂਰਨ ਸੂਝ-ਬੂਝ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਸਾਰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਸਮਾਗਮ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਡਾ. ਰੇਣੂ ਸ਼ਰਮਾ, ਡਾ. ਨਵਨਿੰਦਰ ਗਰੇਵਾਲ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋ. ਧਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਈ ਗਈ। ਧੰਨਵਾਦ ਦਾ ਰਸਮੀ ਮਤਾ ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਕੌਰ ਪਥੇਜਾ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

1) ਕੈਪਸ਼ਨ : ਚਾਂਸਲਰ ਡਾ. ਜ਼ੋਰਾ ਸਿੰਘ ਸੈਮੀਨਾਰ ਦੌਰਾਨ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ।

2) ਕੈਪਸ਼ਨ : ਸੈਮੀਨਾਰ ਦੌਰਾਨ ਚਾਂਸਲਰ ਡਾ. ਜ਼ੋਰਾ ਸਿੰਘ ਤੇ ਵਿਦਵਾਨ ਕਰਨਲ ਦਲਬਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਰਿਲੀਜ਼ ਕਰਦੇ ਹੋਏ।

3) ਕੈਪਸ਼ਨ : ਸੈਮੀਨਾਰ ਦੌਰਾਨ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿਸ਼ਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਵਾਈਸ-ਚਾਂਸਲਰ ਪ੍ਰੋ. ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਵਿਚਾਰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹੋਏ।